دیوان کیفری بین‌المللی در جنگ غزه سیاسی عمل می‌کند؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ پنج کشور عضو دیوان کیفری بین‌المللی (آفریقای جنوبی، بنگلادش، بولیوی، کومور و جیبوتی) درخواستی برای بررسی تجاوزات رژیم صهیونیستی به نوار غزه ارائه کردند و دیوان روند تحقیقاتش را در زمینه جنایت های رژیم صهیونیستی در نوار غزه که از هفتم اکتبر در جریان است، آغاز کرد. دیوان پیش تر نیز در سال 2021 میلادی تحقیقاتی را در زمینه وضعیت فلسطین آغاز کرده بود که تاکنون نتیجه ای از آن به دست نیامده است.

طبق اساسنامه 1998 رم، هر کشور عضو می‌تواند پرونده ای را به دادستان ارجاع دهد که در آن یک یا چند جنایت که بررسی آن در صلاحیت دیوان باشد، بررسی شوند و از دادستان درخواست کند پرونده را با هدف تعیین اینکه آیا طرف یا طرف هایی باید متهم شوند، بررسی کند.

کریم خان از سرزمین های اشغالی و رام‌الله بازدید و بیانیه‌ای صادر کرد که در آن نشانه های حداقلی از تعصبش به رژیم صهیونیستی مشهود است

دیوان کیفری بین‌المللی به درخواست خانواده‌های صهیونیست اعلام کرد، کریم خان دادستان خود را به سرزمین های اشغالی اعزام کرده است، ولی به هیچ عنوان دیداری میان وی و خانواده ها انجام نمی‌شود. این منبع افزود: این تنها فرصتی مهم برای ابراز همدردی با خانواده قربانیان و آغاز تحقیقات است.

کریم خان از سرزمین های اشغالی و رام‌الله بازدید و بیانیه‌ای صادر کرد که در آن نشانه های حداقلی از تعصبش به رژیم صهیونیستی مشهود است. این موضوع نگرانی‌هایی را در زمینه احتمال سیاسی شدن پرونده جنایت های رژیم صهیونیستی در دیوان کیفری بین المللی به وجود آورد.

برخی ملاحظات مطرح شده در بیانیه عبارتند از:

اطمینان بخشی به رژیم صهیونیستی

کریم خان به خانواده‌های «جان باختگان حمله هفتم اکتبر در رژیم صهیونیستی» متعهد ‌شد دیوان آماده همکاری با آن‌ها برای پاسخگویی به مسئولان است و به مقام های صهیونیست اطمینان داد، کارها و دیدارهایش «از روی تعصب نخواهد بود». این نوع برخورد در حالی است که رژیم صهیونیستی طرف عضو اساسنامه رم نیست.

این بیانیه به مقام های صهیونیست گوشزد می کند، دیوان کیفری بین المللی به اصل تکمیل پرونده که یکی از اصول ساختاری دیوان است، تعهد دارد و برایش صلاحیت های کیفری داخلی نسبت به صلاحیت دادگاه های کیفری بین المللی در زمینه ابعاد بین المللی پرونده جنایت ها اولویت دارد. بنابراین دیوان نخستین مسئولیت، یعنی رسیدگی و تعقیب جرائم را در صلاحیت دادگاه و برعهده نهادهای قضایی داخی رژیم صهیونیستی خواند.

بر این اساس می توان گفت، کریم خان همان ابتدای کار به رژیم صهیونیستی اطمینان داد کارش به حق صهیونیست ها در رد حکم دیوان یا رد صلاحیت آن و نیز خودداری این رژیم از تحویل هر یک از شهروندانش برای محاکمه به اتهام ارتکاب جنایت های جنگی در سرزمین های اشغالی لطمه نمی زند.

ایراد اتهام کار ساختاری دیوان نیست

دادستان کل دیوان کیفری بین المللی در بیانیه خود گروه های فلسطینی را تروریستی توصیف و عنوان کرد، ساختار دیوان به طور مستقیم یا غیرمستقیم به جنایت های از نوع تروریسم نمی پردازد. 

صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی به جنایت های از نوع نسل‌کشی، جنایت علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت تجاوز محدود می‌شود. سه جرم نخست تعریف و ارکان قانونی آنها در نظام قضایی به تفصیل بیان شده است. 

در زمینه جرم تصرف عدوانی هنوز تعریف دقیقی وجود ندارد. نسخه نهایی اساسنامه رم فاقد هرگونه تعریفی از جرم تجاوز بود تا اینکه مرجع عمومی دیوان کیفری بین‌المللی در سال 2010 میلادی کنفرانسی در کامپالای اوگاندا برگزار و اصلاحیه اساسنامه رم را تصویب کرد. در این اصلاحیه تعریف تجاوز افزوده شد، ولی مشروط بر اینکه اصلاحیه به وسیله اکثریت کشورها مورد موافقت قرار گیرد، در غیر این صورت لازم الاجرا نخواهد شد.

تبعیض آشکار میان غیرنظامیان

کریم خان جان باختگان غیرنظامی صهیونیست را «غیر نظامیان بی گناه صهیونیست» توصیف کرد، در حالی که عبارت بی گناه در توصیف غیرنظامیان فلسطینی وجود نداشت و از جنایت های ارتکابی علیه آنها اثری نبود و در پرونده آنها عبارت رنج دیده قید شد، نه اینکه آنها مستحق رسیدگی در سطح جنایت های بین المللی باشند.

دادستان کل دیوان کیفری بین المللی در بیانیه خود گروه های فلسطینی را تروریستی توصیف و عنوان کرد، ساختار دیوان به طور مستقیم یا غیرمستقیم به جنایت های از نوع تروریسم نمی پردازد

بر خلاف این، دادستان کل دیوان کیفری بین‌المللی آنچه را که فلسطینیان هفتم اکتبر علیه غیرنظامیان صهیونیست مرتکب شدند، به عنوان «جنایت در صلاحیت دادگاه» تعریف کرد؛ اما اصلا مطرح نشد آنچه رژیم صهیونیستی علیه غیرنظامیان فلسطینی انجام می دهد جنایت بین المللی است که در صلاحیت بررسی دیوان است و حتی آن را جنایت توصیف نکرد. 

با قیاس میان دو متن متوجه می شویم، کریم خان در بیانیه خود درباره صهیونیست ها گفت، حملات علیه غیرنظامیان «بی‌گناه» صهیونیست در هفتم اکتبر نشان‌دهنده برخی از جدی‌ترین جنایت های بین‌المللی است که وجدان بشریت را شوکه می‌کند، جنایت هایی که دیوان کیفری بین‌المللی برای رسیدگی به آن تأسیس شد.

متن تحت اللفظی مربوط به فلسطینیان در بیانیه این گونه است: من با خانواده‌های قربانیان فلسطینی نیز صحبت کردم و از شنیدن روایت‌های شخصی شان از آنچه در غزه و کرانه باختری گذشت، قدردانی کردم. ما هرگز نباید تسلیم چنین رنجی شویم.

با وجود اینکه محافل بین المللی روی دیوان کیفری بین‌المللی برای تحقق عدالت نسبت به قربانیان جنگ غزه حساب باز کرده اند، مدت هاست این محکمه حقوقی دچار سیاست زدگی و برخورد آشکار تبعیض آمیز میان عاملان جنایت های مختلف شده است و چشمانش را بر روی جنایت های ارتکابی غرب می‌بندد.